Psychoanaliza to metoda diagnozowania oraz poznawania pacjenta pod kątem jego zachowań w danych sytuacjach. Pozwala ona na stworzenie obszernego profilu psychologicznego. Podwaliny stale modyfikowanej psychoanalizy zbudował wiedeński lekarz Zygmunt Freud, a efekt jego prac nazwano teorią Freuda.
Pierwsza topika Freuda
Jako, że Zygmunt Freud tworzył swą teorię na przestrzeni XIX i XX wieku, niektóre jego idee były modyfikowane czy przekształcane z czasem, bowiem dziedzina psychologii, jak każda inna, podlega stałemu rozwojowi, a badacze cały czas odkrywają nowe zależności, które pozwalają modyfikować lub obalać dawne założenia.
Teoria Freuda zakładał istnienie trzech stanów świadomości, które składają się na sferę psyche. Według wiedeńskiego badacza owa psyche dzieliła się na świadomość, przedświadomość oraz nieświadomość. W dużym uproszczeniu, według badacza świadomość stanowiła zbiór treści, które bez żadnych zabiegów mogły stanowić przedmiot uwagi. W przypadku przedświadomości należałoby zastosować metodę kojarzenia, by treści w niej zawarte trafiły do świadomości. Najbardziej tajemniczym regionem psyche według Freuda była nieświadomość, a treści w niej zawarte mogłyby zostać odczytane przez świadomość poprzez marzenia senne bądź hipnozę.
Druga topika Freuda
Teoria Freuda uwzględniała również istnienie trzech funkcji, które warunkowały zachowania człowieka: Id, ego oraz superego.
Funkcja Id według Freuda zawierała zakodowane naturalne popędy oraz instynkty, jakimi kierował się człowiek. Funkcja Ego odpowiadała działaniom świadomym. Badacz twierdził, iż funkcja Ego jest zwrócona w kierunku świadomości. Ostatnia z funkcji, czyli Superego, miała odpowiadać za ideały oraz normy moralne. Normy te miały niejako tłumić instynkty, wobec czego wysnuto hipotezę jakoby funkcja Superego miała kontrolować funkcję Id.
Inne założenia
Zygmunt Freud w swej teorii psychoanalitycznej zawarł również inne hipotezy, przykładowo teorię popędu, która zakładała istnienie źródła, siły, celu oraz przedmiotu popędu. Według badacza dwa podstawowe popędy w życiu człowieka to libido oraz popęd śmierci.
Oprócz teorii popędów w kanonie Freuda znaleźć można zasady procesu psychicznego, Teorię traumatyczną czy Teorię rozwoju indywiduum ludzkiego. Wszystkie te teorie stanowiły podwaliny dla psychoanalityków, którzy czerpali z prac Freuda. Dzięki jego opracowaniom ta dziedzina psychologii poczyniła spore postępy. Co więcej, choć niektóre jego postulaty z czasem przedawniały się, to bez cienia wątpliwości były bazą wyjściową do modyfikacji pewnych teorii.